बजेट भन्नाले के बुझिन्छ ? What is meant by budget?
उत्तर : एक वर्षका लागि सरकारले गर्ने खर्च तथा त्यस्तो खर्च धान्नका लागि आवश्यक स्रोतको अनुमाननै बजेट हो, अर्थात बजेट आय–व्ययको वार्षिक अनुमान हो । बजेट सरकारको विगत र वर्तमान आर्थिक अवस्थाको मूल्यांकनको आधारमा आगामी वर्ष गरिने कार्यक्रमहरूको लागि लाग्ने अनुमानित खर्च जुटाउने श्रोतहरूको अनुमान हो ।
“ADB” का अनुसार ः “बजेट एउटा वित्तीय दर्पण हो ”
सरकारको वार्षिक योजनबद्ध खर्च, अनुमानित राजस्व र आउँदो वर्षको नीति प्राथमिकतालाई बजेटमार्फत प्रतिविम्बित गरिएको हुन्छ । तथापि, बजेट एउटा दस्तावेज मात्र नभई यो वर्षभर निरन्तर चलिरहने प्रक्रियागत चक्र हो ।
निस्कर्ष : सरकारले तयार पारेका योजना तथा कार्यक्रमहरू पुरा गर्नका लागि गरिने खर्च र त्यस्तो खर्च धान्य स्रोतहरूको अनुमानको प्रक्षेपण बजेटमा गरिएको हुन्छ । कर तिरेर सरकारका कार्यक्रम कार्यान्वयनको आधार निर्माण गरिदिने नागरिकका लागि बजेट सदैव चासोको विषय हुन्छ ।
नेपालमा बजेटको विकसक्रम सम्बन्धि चर्चा गर्नुहोस ? Discuss the development of the budget in Nepal?
उत्तर : विश्व इतिहासमा सर्वप्रथम सन् १७३३ मा बेलायतका तत्कालिन प्रधानमन्त्री रोवर्ट वाल्पोलले वेलायतको संसदमा सरकारको आय या व्ययको अनुमानित विवरण पेस गरेका थिए । उनले बजेट पेस गर्दा कालो छालाको थैली प्रयोग गरेका थिए जसलाई फ्रेन्च भाषामा “BOUGETIE” भनिन्छ ।नेपालको सन्दर्भमा विसं २००८ माघ २१ गते पहिलो पटक बजेट प्रस्तुत गरिएको थियो ।
नेपालमा विसं २०१३ साल देखि वार्षिक बजेटलाई चालु आवधिक योजना सँग आवद्ध गर्न थालिएको हो ।
विसं २०१३ साल देखि सरकारी बजेटलाई साधारण र विकास गरि दुइ भागमा वर्गीकरण गर्न थालिएको हो ।
विसं २०१५ साल देखि नेपाल अधिराज्यको संविधान २०१५ ले गरेको व्यवस्था बमोजिम बजेट कार्यपालिकाले बनाउने र व्यवस्थापिकाले पारित गर्ने कार्यको आरम्भ गएको थियो ।
नेपालमा कार्यक्रम बजेटको सुरुवात विसं २०२६ साल देखि भएको हो ।
IMF द्वारा विकसित Governance Financial Statistics लागु गरि बजेट वर्गीकरणको सुरुवात विसं २०६८/६९ देखि भएको हो ।
GFS 2014 को प्रयोग गरि आ.व. २०७४/७५ देखि स्थानीय तहलाई सोझै बजेट दिन थालिएको हो ।
विसं २०७५/७६ देखि संघ, प्रदेश र स्थानीय गरि ३ वटै तहमा छुट्टाछुट्टै र पुर्ण बजेट बनाइ कार्यान्वयन थालिएको हो ।
निस्कर्ष : बजेट निरन्तर चलि रहने प्रक्रिया भएको ले यसको विकासक्रम कहिले रोकिदैन निरन्तर विकास भैरहने छ । नेपालमा बजेट सम्बन्धी आवधिक प्रतिवेदनहरू अर्थ मन्त्रालय, नेपाल राष्ट्र बैंक, मन्त्रालयका विभागहरुले नियमित अन्तरालमा प्रकाशन गरिरहेको हुन्छ ।
त्रिभुवन विश्वविद्यालयसम्बन्धी ज्ञान
This is dummy text. It is not meant to be read. Accordingly, it is difficult to figure out when to end it. But then, this is dummy text. It is not meant to be read. Period.
ConversionConversion EmoticonEmoticon